انواع پارچه نسوز با روش های مختلفی همچون PLAIN , UD , TD، SATIN و … تولید می گردند و با توجه به نوع الیاف نسوزی که در تولید آنها بکار رفته دارای مقاومت حرارتی مختلفی گشته و کاربردهای متفاوتی پیدا می نمایند .
از پارچه نسوز پرکاربرد می توان به پارچه نسوز فایبر گلاس ، پارچه نسوز سرامیکی و پارچه نسوز آرامید نام برد .
هر کدام از این دو نوع پارچه نسوز نومکس و پارچه نسوز کولار متعلق به کلاس و دسته ی الیاف آرامید با مشخصات کلی می باشد که شامل نقطه ذوب بالا ، قدرت و استحکام بالا نسبت به وزن آن و کشیدگی بسیار کم در نیجه ی شکستن آن.
این مواد کامپوزیتی نومکس و کولار هر دو توسط آزمایشگاه های دوپانت در دهه شصت میلادی توسعه یافتند. گرچه نومکس و کولار شبیه به هم هستند بلکه آنها متلق به کلاس و دسته ی متفاوتی از آروماتیک پلی آمید هستند . پارا آرمیدها و متا آرامید ها.
پارا آرامید ها تحت نام تجاری Twaron (Teijin) و کولار (شرکت دوپانت) شناخته می شوند و مخصوص استفاده برای کاربردهای حفاظت شخصی (مانند جلیقه ضد گلوله) مناسب است
متا آرامید ها تحت نام ها تجاری پارچه نسوز نومکس (دوپانت) و پارچه نسوز کونکس (Teijin) شناخته می شوند و مهمترین ویژگی های این پارچه های نسوز پایداری بسیار بالا در برابر حرارت است
پارچه نسوز آرامید یک پارچه بافته شده که از لایه های رشته ای آرامید کوچک (کولار) تشکیل شده است به عنوان پارچه کولار هم شناخته می شود .پارچه آرامید سبک وزن ، دارای استحکام کششی بالا ، پایداری بسیار و مقاوم در برابر مواد شیمیایی و حرارت است.
الیاف نسوز آرامید به عنوان یک ماده تقویت کننده در کامپوزیت ها برای استفاده در کاربردهای صنایع هوا فضا و همچنین صنایع دریایی، ابزارها و محصولات تفریحی (خلق مجدد) استفاده می شود.
نقطه ذوب پارچه نومکس ۳۷۰ درجه سانتی گراد ، بنابراین مقاومت حرارتی آن بسیار بالاس همچنین مقاومت شیمیایی آن نیز بسیار بالا است ، و اسیدها و قلیایی ها هیچ گونه اثری روی آن نمیگذارند (البته به جز اسید ها و قلیایی های غلظت بالا) .
اما نومکس همچنان که برای ساختن لباس های ایمنی و ضد آتش مفید است ، به خاطر ساختار مولکولی نومکس می توان برای عایق کاری تجهیزات الکتریکی ، موتور ها و ژنراتورها و ترانسفورماتور استفاده کرد.
مانند کولار ، پارچه نومکس بسیار مقاوم و بسیار سبک است و در صنایع هوافضا کاربردهای زیادی دارد از جمله استفاده در مقاوم سازی تیغه های بال های هلیکوپتر یا در باله های دم هواپیما.
با توجه به ترکیب منحصر به فرد پارچه نومکس در برابر گرما، شعله و محافظت از قوس الکتریکی، دوام و راحتی، نام تجاری نومکس در میان کسانی که در شرایط خطرناک مانند آتش نشانان کار می کنند، اعتماد زیادی دارند؛ خلبانان نظامی و خدمه وسایل نقلیه ؛ رانندگان مسابقه خودرو، کارگران معدن و کارگران خط آهن ؛ و کارگران صنعتی که در معرض خطر آتش سوزی و خطرات قوس الکتریکی قرار دارند.
پارچه نومکس در برابر حرارت مستقیم جمع شدگی بسیار کمی از خود دارد. پارچه نومکس کاربردهای زیادی از قبیل ساخت لباس ، دستکش های محافظ، لباس ایمنی (لباس های ایمنی چند لایه و شلوار)، بالاکلاوا ، شلوار،زیرپوش ضد ذوب
از مهمترین کاربردهای دیگر پارچه نومکس میتوان به استفاده در کیسه های فیلتر صنعتی نام برد ، کیسه نومکس کیسه ای با فیلتراسیون گرد و غبار با درجه حرارت بالا است کاربرد عمده این نوع فیلترها سیستم های غبارگیر با سایندگی بسیار بالا ، کارخانه های آسفالت سازی ،کوره دود در کارخانه سیمان ، کوره دود در کارخانه ذوب فلزات ، کوره های قوس الکتریکی، خشک کن های با دمای بالا، کوره های کوپل ، و کاربردهای شیمیایی با دمای بالا است.
پارچه فایبر گلاس دارای کاربردهای متعددی است که به قسمتی از آنها اشاره می کنیم:
پ
پارچه فایبر گلاس سبک وزن همچنین دارای بخش های انتهایی صافی هستند و برای تولید یک لایه ضد آب روی چوب و یا سطوح دیگر ایده آل هستند، از جمله :
یکی از بهترین ویژگی های پارچه نسوز فایبر گلاس مقاومت بسیار عالی در برابر حرارت و گرما است و می تواند تا ۱۵۰۰ درجه سانتی گراد را تحمل کند.
ساختار اصلی پارچه نسوز سیلیکونی از پارچه فایبر گلاس و لاستیک سیلیکون تشکیل شده است .
۱ – پارچه نسوز دو رو سیلیکون
۲ – پارچه یک رو سیلیکون دسته بندی می شود.
پارچه نسوز سیلیکونی به عنوان عایق الکتریکی : پارچه نسوز سیلیکونی دارای عایق الکتریکی با درجه بالا مقاومت در برابر ولتاژهای بسیار بالا. مناسب برای ساخت پارچه های عایق و دستکشهای عایق و غیره
پارچه نسوز سیلیکونی به عنوان بسط غیر فلزی : پارچه نسوز سیلیکونی به عنوان اتصال انعطاف پذیر لوله ها مورد استفاده قرار میگیرد .گسترش گرما یا انبساط در اتصال یا بسط فلزی در لوله ها منجر به آسیب زدن ان ها می شود ، استفاده از این پارچه باعث میشود از این آسیب ها جلوگیری شود . پارچه نسوز سیلیکونی به دلیل ویژگی های خاص خود در مقابل حرارت ، خوردگی ، مقاومت بالا و قابلیت ارتجاعی عالی مناسب برای استفاده در صنایع نفت ، مهندسی شیمی ، سیمان ، آهن و فولاد می باشد.
پارچه نسوز فایبرفلون در مقابل تابش اشعه ی UV نیز بسیار مقاوم هستند.
برخی موارد استفاده پارچه فایبرفلون :
پارچه نسوز فایبرفلون (fiberflon) به صورت پارچه و نوار های ساده و چسب دار در عرض های ۱ الی ۱۰۰ سانتی متر و ضخامت های ۰٫۸ ، ۰٫۱۳ الی ۰٫۵۰ در فروشگاه نسوزآوران آترا قابل عرضه می باشد.
پارچه نسوز فایبرگلاس فویل دار می تواند به صورت ثابت و استاندارد ۵۵۰ درجه سانتی گراد حرارت را تحمل کند.
پارچه نسوز فایبرگلاس فویل دار بهترین جایگزین پارچه نسوز آزبستی
یک نوع از پارچه نسوز فایبر گلاس فویلدار برای پوشش و حفاظت فلنج ها توسط نیروی دریایی ایالات متحده طراحی شده است. از آنجایی که باید نیازهای گارد ساحلی را برآورده کند از درصد بسیار پایین چسب در آن استفاده شده. پارچه ای بافته شده برای کاهش خراشیدگی هنگام برش ، سپس این پارچه به فویل آلومینیومی لمینیت می شود تا مانع از دماهای بحرانی شود.
پارچه نسوز سرامیکی از نخ الیاف سرامیک با کیفیت تولید شده است و مقاومت حرارتی آن ها به ۱۲۶۰ درجه سانتیگراد می رسد که مقاوم ترین پارچه موجود در برابر حرارت است.
پارچه نسوز سرامیکی در شرایط حرارتی، الکتریکی و مکانیکی خاص طراحی شده اند.
به عنوان مثال در کوره های صنعتی، پارچه نسوز سرامیکی به عنوان مانع حرارتی، بخش های مختلف کوره را از هم جدا می سازند یا می توان با پارچه سرامیکی قسمت های مختلفی از کوره را عایق نمود.
عایق بندی دیگ های بخار , لوله ها , نیروگاه های برق , عایقکاری تاسیسات , ساختمانها و کارخانجات و نیز جهت تولید دستکش و لباس نسوز نیز قابل استفاده می باشد.
الیاف آزبست به صورت تاروپود به یکدیگر متصل و بافته میشوند . یکی از ویژگی های پنبه کوهی ( آزبست ) داشتن ساختار شمشیری مانند در الیاف خود است .
تحمل حرارتی پارچه نسوز آزبست با توجه به گرید آن از ۲۵۰ تا ۵۰۰ درجه سانتیگراد بوده و با عرض ۱ متر و ضخامت های ۱٫۵ – ۲ و ۳ میلیمتر و طول ۲۵ الی ۵۰ متر قابل دسترس می باشد.
۱ – پارچه آزبست غبار دار
۲- پارچه آزبست بدون غبار
۳ – پارچه آزبست فویل دار
از جمله محصولات پرکاربرد از این نوع پارچه نسوز کربن ، می توان به نخ T300 اشاره کرد. در این کامپوزیت کربنی یک جهته، جهت الیاف در راستای صفر است.
کامپوزیت های کربنی شامل دو جزء اصلی الیاف (رشته) و چسب (رزین یا ماتریس) می باشند و دارای دو نوع یک جهته و دو جهته هستند.
ویژگی های پارچه نسوز کربن یک جهته UD
کاربرد الیاف کربن یک جهته UD
پارچه نسوز کربن سبب افزایش ظرفیت باربری اجزای ساختمانهای بتنی، پلها، سیلوها، دودکشهای صنعتی و دیگر سازهها میگردد.
سختی بالا، استحکام کششی بالا، وزن کم، مقاومت شیمیایی بالا
و تحمل درجه حرارت بالا تا حدود ۴۵۰ درجه سانتی گراد و انبساط حرارتی کم می باشد.
پارچه کربن در سه نوع بافت تافته (Plain) ، کجراه (Twill) و تک جهته (UD) تولید می گردد.
موارد کاربرد پارچه نسوز کربنی :
پارچه نسوز ، پارچه هایی هستند که از الیاف نسوز ، همچون فایبرگلاس ، فایبرسرامیک ، آرامید (کولار) ، گرافیت و… بافته میشوند .
این پارچه های نسوز با روش های مختلفی همچون PLAIN , UD , TD ، SATIN و … بافته می شوند و با توجه به نوع الیافی که در تولید آنها بکار رفته دارای مقاومت حرارتی مختلف و کاربردهای فراوانی دارند.
برخی از الیاف مصنوعی مقاومت بسیار بالایی در برابر شعله آتش دارند، از جمله الیاف شیشه و الیاف های مداکریلیک و ترکیب های دیگر، از جمله پلی استرهای خاص، اشتعال پذیری بسیار کمی در برابر آتش سوزی دارند و حتی ممکن است خود را خاموش کنند.
الیاف طبیعی مانند پشم و ابریشم معمولا ذوب نمی شوند، آتش زدن آنها بسیار دشوار است و اینکار به آهستگی صورت می گیرد و حتی قابلیت این را دارند که خود را خاموش کنند.
در مقابل پارچه های غیر طبیعی مانند پارچه های پنبه ای و کتان می توانند به سرعت جرقه بزنند و موجب گسترش سریع شعله شوند که می توان با جایگزین کردن پارچه نسوز استاندارد از این امر جلوگیری کرد و سلامت محیط و مواد تولیدی را مورد تضمین قرار داد.
فاکتور احتراق و سوختگی پارچه نیز تحت تأثیر وزن و بافت پارچه نسوز قرار می گیرد.
پارچه نسوز سبک وزن، پارچه های بافته شده سریع تر از پارچه های سنگین تر با پارچه های محکم سوزانده می شوند. علاوه بر این، قابلیت اشتعال پارچه نیز می تواند توسط بافت سطح پارچه تحت تاثیر قرار گیرد.
پارچه های نسوز بدلیل مقاوت بالایی که در برابر حرارت ، فشار ، جریان ، سایش و کشش از خود نشان می دهند .
پارچه نسوز بعنوان عایق حرارتی ، عایق فشار و عایق الکتریکی (دی الکتریک) در صنایع مختلفی همچون :
پارچه نسوز بدلیل مقاوت بالایی که در برابر : حرارت ، فشار ، جریان ، سایش و کشش از خود نشان می دهند
از انواع پارچه نسوز می توان به موارد زیر اشاره کرد :
پارچه نسوز سرامیکی از مواد مقاوم در برابر حرارت و الیاف سرامیکی قابل حل تشکیل شده است ، پارچه نسوز سرامیکی با فولاد ضد زنگ یا مغز رشته های شیشه تقویت شده و می تواند مقاومت حرارتی آن را تا ۱۲۶۰ درجه بالا ببرد . در دمای ۱۶۵۰ درجه سانتی گراد در مدت زمان کوتاه می تواند کار کند.
پارچه نسوز سرامیکی به عنوان مواد عایق حرارتی و یک جایگزین عالی برای پارچه آزبست استفاده می شود.
پارچه سرامیکی یک پارچه نسوز صنعتی با کارآیی بسیار بالاس
دارای پایداری شیمیایی عالی و مقاوم در برابر شوک حرارتی و خوردگی است.
الیاف قابل حل سرامیکی استفاده شده در پارچه نسوز سرامیکی برای سلامتی و همچنین محیط زیست بسیار مناسب می باشد .پارچه فیبر سرامیکی به طور گسترده ای در صنایع جوشکاری، کارخانجات ریخته گری، آلومینیوم و کارخانه های فولاد سازی مورد استفاده قرار می گیرد.
مشخصات پارچه سرامیکی :
کاربردهای پارچه سرامیکی :
مفصل انبساط حرارتی
مفصل انبساط حرارتی پارچه ای ( مفاصل انعطاف پذیر با درجه حرارت بالا)
عایق مواد بسته بندی برای کابل ها ، سیم ها ، لوله ها ، اگزوز ها و غیره
واشرها ، واشرهای حرارتی در کوره ها و کابردهای دیگر عایق بندی در درجه حرارت بالا
عایق بندی دریچه ها و فلنج ها
نومکس نام تجاری یک پارچه نسوز ، ضد حرارت و شعله ساخته شده توسط شرکت دوپانت است .به لحاظ فنی پارچه نومکس ترکیبی از پلیمر پلی آمید آروماتیک است (در اصل پارچه نومکس به لحاظ اختراع پارچه پلی کربن آمید نامیده می شود) اما اجازه دهید این پارچه را با همان نام نومکس بشناسیم.
بدترین کابوس یک راننده ماشین مسابقه ای تصادف است.شما در یک ماشین مسابقه با سرعت ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت هستید ، ناگهان لاستیک خودرو می ترکد و شما به شدت تصادف میکنید ، هنگامی که شما از تصادف جان سالم به در برده اید ، انرژی بیش از حد در تصادف باعث بالا رفتن حرارت در باک ماشین شده و باعث اتش می شود و ماشین شما که قرار شما رو به پیروزی برساند تبدیل به یک گلوله آتشین می شود .
شما موفق به خروج از ماشین می شوید اما اکنون یک تهدید خطرناک تر وجود دارد ، لباس شما آتش می گیرد ، خوشبختانه شما یک لباس ضد آتش داخلی از جنس نومکس(Nomex) پوشیده اید ، بنابراین همانطور که از ماشین به بیرون پرتاب می شویدآتش همه چیز را به خودش میگیرد ضربه خورده اید اما آسیب ندیده اید، شما زندگی خود را مدیون یک قطعه شیمیایی شگفت انگیز هستید. اجازه دهید نگاهی دقیق تر به پارچه نومکس و کاربردهای آن بیاندازیم :
چاره ی ساخت مواد مصنوعی ساختن آنها در آزمایشگاه شیمی است .پارچه های مواد مصنوعی (مانند پلی استرها ، نایلون ها و ..) همگی مصنوعی هستن و بدست مهندسین شیمی با مواد شیمیایی در آزمایشگاه ها ساخته می شوند. این پارچه ها دقیقا نقطه مقابل پارچه هایی با الیاف طبیعی هستند مانند نخ پشم (که از پشم حیوانات ساخته می شوند) و پنبه که از گیاهان ساخته می شوند (کتان) .
آروماتیک (پلیمرهای استخلاف نشده) به معنی این است که مولکول های نومکس بر روی حلقه های متصل از اتم ها سوار می شند تا به جای ساختار پلیمری شاخه ای.
پلی آمید : به این معنی است که مولکول های زیادی به یک زنجیره متصل هستند ، در شیمی “پلی” به معنی بسیار است بنابراین پلی آمید به معنای “آمید های بسیار” است.
پلیمر یک اصطلاح مناسب برای پلاستیک است این معمولا به معنی مولکول های بزرگ و غول پیکر که از تعداد زیادی “پلی” ساخته شده از تکرار یک واحد به نام “مونومر” است.
به طور خلاصه آنچه که ما در نومکس داریم، یک پارچه ی ساخته شده توسط بشر که مونومرهای حلقه مانند آنها را به زنجیره های سر سخت و صفت و طولانی تبدیل می کنند تا بتوانند الیاف بسیار قوی ایجاد کنند (فشرده بودن ساختمان ملکولی الیاف باعث پایداری در مقابل حرارت می شود). اگر ما مولکول های نومکس را بشکنیم به چهار عنصر تمیز به نام های هیدروژن کربن ، اکسیژن و نیتروژن میرسیم.
آروماتیک پلی آمیدها مانند نومکس اغلب آرامید کوتاه نامیده می شوند.کولار (یکی دیگر از پارچه های دوپانت) نیز یک آرامید است اما ساختار شیمیایی آن کمی متفاوت تر از پارچه نومکس است. نام شیمیایی کامل نومکس “ام-فنیل ان دی آمین ایزو فتالات” است در حالی کولار “پی-فنیل ان دی آمین ترفتالات” است ، نومکس از پلیمرهای متا آرامید هستند در حالی کولار از پلیمر پارا آرامید ها هستند .
ساختار مولکولی پار آرامید ها : پارچه کولار
ساختار مولکولی متا آرامید ها : پارچه نومکس
آرامید ها در فرآیند دو مرحله ای ساخته می شوند. اول، پلیمر ابتدایی با واکنش با مواد آلی شیمیایی (پایه کربن) به منظور ایجاد یک مایع ساخته می شوند. سپس در مرحله دوم، مایع برای تولید الیاف جامد، که بعد از آن می تواند به پارچه بافته شوند یا تبدیل به ورقه شوند.
پارچه نومکس به طور کلی بر پایه ۳ نوع است ، میتواند خالص از پارچه نومکس ایتفاده کرد (استفاده ۱۰۰ درصد از نومکس) یا میتواند به ۶۰ درصد از کولار ساخته شود یا میتواند با کولار یا برخی الیاف آنتی استاتیک مخلوط و ساخته شود.
نقطه ذوب پارچه نومکس ۳۷۰ درجه سانتی گراد ، درجه حرارتی که پارچه به اتو می چسبد ۳۰۰ درجه سانتی گراد است بنابراین مقاومت حرارتی آن بسیار بالاس همچنین مقاومت شیمیایی آن نیز بسیار بالاس (در این مورد نخ تفلون تنها الیافی است که از نومکس بهتر است) و اسیدها و قلیایی ها هیچ گونه اثری روی آن نمیگذارند (البته به جز اسید ها و قلیایی های غلظت بالا) .
دو ویژگی فوق العاده نومکس آن را بهترین گزینه برای استفاده در لباس های راننده های ماشین مسابقه ای کرده است ، اگر چه ممکن وقتی شعله ی آتش به صورت مستقیم به سمت آن بگیرید بسوزد ولی به محض اینکه شعله آتش را خاموش میکنید آتش پارچه خاموش می شود و منبع آتش گسترش پیدا نمیکند ، به عبارت دیگر پارچه نومکس ذاتا ضد آتش است و اگر هر چقدر پارچه نومکس ضخیم تر باشد امکان آتش گرفتن آن به مراتب کمتر و کمتر می شود به این معنا که زمان میبرد تا آتش به کل لباسی از جنس پارچه نومکس سرایت کند . امیدواریم شما در این مدت زمانی که مهلت دارید از آتش جان سالم بدر ببرید.
در زمان ثبت اختراع نومکس پنج نمونه پارچه مورد آزمایش قرار گرفتند پارچه هایی که از جنس پنبه نسوز و کتان نسوز بودند در زمان کمتر از ۲ ثانیه سوختند و به مدت ۱۳ تا ۴۳۰ ثانیه این آتش ادامه داشت اما پارچه هایی که از جنس نومکس بودند خیلی آهسته تر (به مدت ۴ ثانیه) مشتعل شدن و در ثانیه ی ۵ به محض خاموش شدن شعله ، آتش نیز خاموش شد.
آزمایشی که توسط دوپانت بر روی پارچه نسوز نومکس انجام شد
پارچه نومکس به عنوان یک مانع آتش و گرما است . به استثناء اینکه راننده های ماشین های مسابقه ای از آن استفاده میکنند ، فضانوردان ، آتشنشانان و پرسنل نظامی نیز از آن استفاده میکنند .در حالت ورق نومکس ضد آتش کاربردهای زیادی در ماشین دارد از جمله شلنگ های حرارت بالا یا در شمع موتور ماشین.
اما نومکس فقط برای ساختن لباس های ایمنی و ضد آتش مفید نیست ، به خاطر ساختار مولکولی نومکس می توان برای عایق کاری تجهیزات الکتریکی ، موتور ها و ژنراتورها و ترانسفورماتور استفاده کرد
مانند کولار ، نومکس بسیار مقاوم و بسیار سبک است و در صنایع هوافضا کاربردهای زیادی دارد از جمله استفاده در مقاوم سازی تیغه های بال های هلیکوپتر یا در باله های دم هواپیما
از مهمترین کاربردهای دیگر پارچه نومکس میتوان در استفاده به عنوان کیسه های فیلتر صنعتی نام برد ، کیسه نومکس کیسه ای با فیلتراسیون گرد و غبار با درجه حرارت بالا است کاربرد عمده این نوع فیلترها سیستم های غبارگیر با سایندگی بسیار بالا ، کارخانه های آسفالت سازی ،کوره دود در کارخانه سیمان ، کوره دود در کارخانه ذوب فلزات ، کوره های قوس الکتریکی، خشک کن های با دمای بالا، کوره های کوپل ، و کاربردهای شیمیایی با دمای بالا است.